ਡਾ: ਬਿਕਰਮਜੀਤ ਸਿੰਘ,
ਨੱਕ, ਕੰਨ ਅਤੇ ਗਲੇ ਦੇ ਮਾਹਿਰ,
(ਪੀ ਸੀ ਐੱਮ ਐੱਸ) ਸਬ-ਡਿਵੀਜ਼ਨਲ ਹਸਪਤਾਲ, ਤਪਾ ਮੰਡੀ
9888656690
ਕੰਨਾ ਦੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਅਤੇ ਇਹਨਾਂ ਦੇ ਇਲਾਜ
ਗਰਮੀਆਂ ਦੇ ਮੌਸਮ ਵਿਚ ਕੰਨਾਂ ਦੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਵਿਚ ਕਾਫੀ ਵਾਧਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਇਹ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਹਨ-ਕੰਨਾਂ ਚੋ ਰੇਸ਼ਾ ਵਗਣਾ, ਕੰਨਾਂ ਵਿਚ ਖਾਰਿਸ਼ ਹੋਣਾ, ਕੰਨਾਂ ਵਿਚ ਦਰਦ ਹੋਣਾ, ਸੁਣਨਾ ਘੱਟ ਹੋ ਜਾਣਾ। ਕੰਨਾਂ ਦੀ ਸਹੀ ਸਾਂਭ ਸੰਭਾਲ ਅਤੇ ਯੋਗ ਇਲਾਜ ਨਾਲ ਅਸੀਂ ਇਨਾਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਤੋਂ ਬਚਾਅ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ। ਆਓ ਇਨਾਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਅਤੇ ਇਨਾਂ ਦੇ ਇਲਾਜ ਸਬੰਧੀ ਮੁਢਲੀਆਂ ਤੇ ਜਰੂਰੀ ਗੱਲਾਂ ਬਾਰੇ ਜਾਣੀਏ।
1.ਕੰਨਾਂ ਵਿਚ ਰੇਸ਼ਾ ਵਗਣਾ- ਕੰਨਾਂ ਵਿੱਚੋ ਰੇਸ਼ਾ ਵਗਣ ਦੇ ਕਈ ਕਾਰਣ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਜਿਵੇਂ ਕੰਨ ਦਾ ਪਰਦਾ ਫਟਿਆ ਹੋਣਾ, ਕੰਨਾਂ ਵਿਚ ਇਨਫੈਕਸ਼ਨ ਹੋਣਾ, ਕੰਨਾਂ ਵਿਚ ਕਿਸੇ ਵਸਤੂ ਦਾ ਪੈ ਜਾਣਾ ਆਦਿ ਹਨ। ਇਨਾਂ ਵਿਚ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਅਤੇ ਧਿਆਨਦੇਣਯੋਗ ਕੰਨਾਂ ਦੇ ਪਰਦੇ ਦਾ ਫਟਿਆ ਹੋਣਾ ਹੈ। ਇਹ ਇਸ ਲਈ ਕਿ ਇਹ ਹੱਡੀ ਖੋਰਨ ਵਾਲੀ ਬਿਮਾਰੀ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਹੱਡੀ ਖੋਰਨ ਵਾਲੀ ਬਿਮਾਰੀ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਬਿਲਕੁਲ ਕੰਨ ਵਿਚ ਚੱਲ ਰਹੇ ਇਕ ਟੀਮ ਬੰਬ ਵਾਂਗ ਇਹ ਬੰਬ ਕਦੀ ਵੀ ਫੱਟ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਇਲਾਜ ਵਿਚ ਅਣਗਹਿਲੀ ਨਾਲ ਸੁਨਣ ਸ਼ਕਤੀ ਘੱਟ ਹੋਣਾ, ਚੱਕਰ ਆਉਣਾ, ਚਿਹਰੇ ਦੀ ਨਸ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਣਾ ਜਾਂ ਬਹੁਤ ਹੈ ਵਿਰਲੇ ਕੇਸਾਂ ਵਿਚ ਦਿਮਾਗ ਵਿਚ ਰਸੌਲੀ ਹੋਣਾ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਜੋ ਕਿ ਜਾਨਲੇਵਾ ਸਾਬਿਤ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।
2. ਕੰਨਾਂ ਵਿਚ ਖ਼ਾਰਿਸ਼ / ਦਰਦ ਹੋਣਾ - ਕੰਨਾਂ ਵਿਚ ਰੇਸ਼ੇ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਦਰਦ ਹੋਣ ਦਾ ਕਾਰਨ ਹੱਡੀ ਖੋਰਾਂ ਵਾਲੀ ਬਿਮਾਰੀ ਹੋਣਾ, ਕੰਨ ਦੇ ਸੁਰਾਖ ਦੀਆਂ ਦੀਵਾਰਾਂ ਅਤੇ ਪਰਦੇ ਦੀ ਇਨਫੈਕਸ਼ਨ ਹੋਣਾ ਜਾਂ ਕੰਨ ਵਿਚ ਫੰਗਸ ਜਾਂ ਉੱਲੀ ਹੋਣਾ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਨੱਕ ਦੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਨੱਕ ’ਚਂੋ ਰੇਸ਼ਾ ਵਗਣਾ ਜਾਂ ਨੱਕ ਬੰਦ ਰਹਿਣ ਨਾਲ ਵੀ ਕੰਨ ਵਿਚ ਦਰਦ ਜਾਂ ਖਾਰਿਸ਼ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਸਬੰਧ ਵਿਚ ਕਾਫੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ। ਜਿਥੇ ਕਿ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਅੰਦਰੂਨੀ ਕੰਨ ਜਾਂ ਕੰਨ ਦੇ ਪਰਦੇ ਦੀ ਸੋਜਿਸ਼ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਦੀਆਂ ਹਨ।
3. ਕੰਨਾਂ ਵਿੱਚੋ ਸਾਂ ਸਾਂ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਆਉਣਾ- ਕੰਨਾਂ ਵਿੱਚਂੋ ਆਵਾਜ਼ ਆਉਣਾ ਵੀ ਅੱਜਕਲ ਇਕ ਆਮ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਹੈ। ਇਹ ਆਮ ਤੌਰ ’ਤੇ ਵੱਡੀ ਉਮਰ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਵੀ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਕਾਰਣ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਕੰਨ ਦੇ ਪਰਦੇ ਦਾ ਫਾਟੀਏ ਹੋਣਾ, ਕੰਨ ਦੇ ਪਰਦੇ ਦੇ ਇਨਫੈਕਸ਼ਨ ਹੋਣਾ, ਕੰਨ ਦੇ ਅੰਦਰ ਕਿਸੇ ਟੂਮੌਰ ਦਾ ਹੋਣਾ, ਨਸਾਂ ਦੀ ਕਮਜ਼ੋਰੀ ਆਦਿ ਹਨ।
4. ਸੁਨਣ ਸ਼ਕਤੀ ਦਾ ਘਟਨਾ -ਸੁਨਣ ਸ਼ਕਤੀ ਦਾ ਘਟਨਾ ਆਮ ਕਰਕੇ ਵਧੇਰੀ ਉਮਰ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਹੈ ਪਰ ਇਹ ਕਿਸੇ ਵੀ ਉਮਰ ਦੇ ਇਨਸਾਨ ਨੂੰ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਕਈ ਕਾਰਨ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਕੰਨ ’ਚੋਂ ਰੇਸ਼ਾ ਵਗਣ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ, ਖਾਸ ਕਰ ਕੇ ਹੱਡੀ ਖੋਰਨ ਵਾਲੀ, ਕੰਨ ਦੀ ਹੱਡੀ ਦਾ ਜਾਮ ਹੋਣਾ, ਜ਼ਿਆਦਾ ਸ਼ੋਰ ਸ਼ਰਾਬੇ ਦਾ ਮਾਹੌਲ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਉੱਚੀ ਆਵਾਜ਼ ਵਿਚ ਸੰਗੀਤ ਸੁਨਨਾ, ਪ੍ਰੈਸਰ ਹਾਰਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ, ਛੋਟੇ ਬੱਚਿਆਂ ਵਿਚ ਕੋਈ ਜਮਾਂਦਰੂ ਨੁਕਸ ਹੋਣਾ ਆਦਿ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਨੱਕ ਦੀਆਂ ਕਈ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਵੀ ਕੰਨਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਸੁਣਨਾ ਘਟ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
5. ਚੱਕਰ ਆਉਣਾ - ਕੰਨਾਂ ਦੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਚੱਕਰ ਆਉਣ ਦਾ ਕਾਰਨ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਹਨਾਂ ਵਿਚ ਮੁੱਖ ਤੌਰ ’ਤੇ ਹੱਡੀ ਖੋਰਨ ਵਾਲੀ ਬਿਮਾਰੀ, ਜਿਸ ਬਾਰੇ ਅਸੀਂ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਹੈ, ਕੰਨਾਂ ਵਿਚ ਮੌਜੂਦ ਤਰਲ ਦਾ ਦਬਾਅ ਵਿਚ ਵਾਧਾ, ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਸਰੀਰ ਦਾ ਸੰਤੁਲਨ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲੀ ਨਾਲੀ ਵਿਚ ਸੁਰਾਖ ਜਾਂ ਇਸ ਨਾਲੀ ਵਿਚ ਮੌਜੂਦ ਤਰਲ ਦੇ ਕਣਾਂ ਦਾ ਹਿਲਣਾ ਆਦਿ ਹਨ। ਇਨਾਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਨਾਲ ਚੱਕਰ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਸੁਨਣ ਸ਼ਕਤੀ ਵੀ ਘਟ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਇਲਾਜ - ਕੰਨਾਂ ਦੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦੇ ਇਲਾਜ ਦਾ ਮਕਸਦ ਕੰਨ ਨੂੰ ਰੇਸ਼ੇ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਮਰੀਜ਼ ਦਾ ਸੁਨਣ ਸ਼ਕਤੀ ਵਿਚ ਵਾਧਾ ਕਰਨਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਲਈ ਕੰਨਾਂ ਦੇ ਸਫਾਈ, ਦਵਾਈਆਂ ਅਤੇ ਆਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਰੋਲ ਅਦਾ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਨਾਲ ਕੰਨਾਂ ਵਿਚ ਦਰਦ, ਖ਼ਾਰਿਸ਼ ਅਤੇ ਚੱਕਰ ਆਉਣ ਦੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਤੋਂ ਬਚਾਅ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ।
1. ਕੰਨਾਂ ਦੀ ਸਫਾਈ - ਕੰਨਾਂ ਦੀ ਸਫਾਈ ਬਹੁਤ ਜਰੂਰੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਲਈ ਤੁਸੀਂ ਰੂੰ ਵਾਲੇ ਈਅਰ ਬਡ ਵਰਤ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਧਿਆਨ ਰਹੇ ਕਿ ਕੰਨ ਵਿਚ ਜ਼ਿਆਦਾ ਡੂੰਘਾਈ ਤਕ ਨਾ ਜਾਇਆ ਜਾਵੇ। ਕੰਨ ਵਿਚ ਪਾਣੀ ਨਾ ਪੈਣ ਦੇਵੋ, ਕੋਈ ਤੇਲ ਵਗੈਰਾ ਨਾ ਪਾਓ। ਜਿਥੋਂ ਤਕ ਹੋ ਸਕੇ ਕੰਨ ਨੂੰ ਸੁੱਕਾ ਰੱਖੋ। ਕਿਸੇ ਅਣਜਾਣ ਵੈਦ ਹਕੀਮ ਤੋਂ ਕੰਨ ਸਾਫ ਨਾ ਕਰਵਾਓ। ਲੋੜ ਪੈਣ ’ਤੇ ਕੰਨ, ਨੱਕ ਅਤੇ ਗਲੇ ਦੇ ਮਾਹਿਰ ਡਾਕਟਰ ਦੀ ਸਲਾਹ ਲਵੋ।
2. ਦਵਾਈਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ - ਕੰਨਾਂ ਵਿਚ ਖ਼ਾਰਿਸ਼, ਦਰਦ ਜਾਂ ਰੇਸ਼ਾ ਹੋਣ ’ਤੇ ਦਵਾਈ ਦੀ ਲੋੜ ਪੈਂਦੀ ਹੈ। ਜਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿ ਦਵਾਈ ਹਮੇਸ਼ਾ ਕੰਨਾਂ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰਵਾ ਕੇ ਹੀ ਲਈ ਜਾਵੇ। ਬਿਨਾਂ ਜਾਂਚ ਤੋਂ ਦਵਾਈ ਲੈਣਾ ਸਹੀ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਹਰ ਤਕਲੀਫ ਦਾ ਅਲੱਗ ਕਾਰਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਦਵਾਈ ਵੀ ਵੱਖਰੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਕੋਈ ਵੀ ਦਵਾਈ ਕੰਨ ਵਿਚ ਪਾ ਲੈਣਾ ਨੁਕਸਾਨਦਾਇਕ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਕੰਨ ਵਿਚ ਪਾਉਣ ਵਾਲੀ ਦਵਾਈ ਦੇ ਨਾਲ ਖਾਣ ਵਾਲੀ ਦਵਾਈ ਦੀ ਵੀ ਲੋੜ ਪੈ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਜਰੂਰੀ ਹੈ, ਕੰਨ ਦੀ ਦਵਾਈ ਕਿਸੇ ਮਾਹਿਰ ਡਾਕਟਰ ਤੋਂ ਲਈ ਜਾਵੇ।
3. ਸਰਜਰੀ - ਕੰਨਾਂ ਵਿੱਚੋ ਰੇਸ਼ਾ ਆਉਣ ਜਾਂ ਘਟ ਸੁਨਣ ’ਤੇ ਇਸ ਦੇ ਇਲਾਜ ਲਈ ਦਵਾਈ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਸਰਜਰੀ ਜਾਂ ਆਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ਦੀ ਲੋੜ ਵੀ ਪੈਂਦੀ ਹੈ। ਹੱਡੀ ਖੋਰਨ ਵਾਲੀ ਬਿਮਾਰੀ ਅਤੇ ਕੰਨ ਦਾ ਪਰਦਾ ਫਟਿਆ ਹੋਣ ’ਤੇ ਆਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ਨਾਲ ਹੀ ਪੱਕਾ ਇਲਾਜ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ। ਪਰਦਾ ਲੱਗ ਜਾਣ ਨਾਲ ਕੰਨ ਦਾ ਵਗਣਾ ਵੀ ਬੰਦ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸੁਣਨਾ ਵੀ ਬੇਹਤਰ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਕੰਨ ਦੀ ਹੱਡੀ ਜਾਮ ਹੋਣ ’ਤੇ ਵੀ ਆਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ਜਰੂਰੀ ਹੈ।
4. ਕੰਨਾਂ ਦੀ ਮਸ਼ੀਨ- ਜੇਕਰ ਸੁਨਣ ਸ਼ਕਤੀ ਕਾਫੀ ਜਿਆਦਾ ਘਟ ਹੋ ਜਾਵੇ ਜੋ ਆਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ਨਾਲ ਵੀ ਠੀਕ ਨਾ ਹੋ ਸਕੇ ਤਾ ਕੰਨਾਂ ਦੀ ਮਸ਼ੀਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਕੰਨਾਂ ਵਿੱਚੋ ਆਵਾਜ਼ ਆਉਣ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਵੀ ਜੇਕਰ ਦਵਾਈ ਨਾਲ ਠੀਕ ਨਹੀਂ ਹੋ ਰਹੀ ਤਾ ਕੰਨਾਂ ਦੀ ਮਸ਼ੀਨ ਲਗਾਈ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਜਿਸ ਤਰਾਂ ਨਜ਼ਰ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੋਣ ’ਤੇ ਅਸੀਂ ਐਨਕ ਲਗਾ ਲੈਂਦੇ ਹਾਂ। ਇਸੇ ਤਰਾਂ ਸੁਨਣਾ ਘਟਣ ’ਤੇ ਮਸ਼ੀਨ ਲਗਾ ਲੈਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਅੱਜ ਕਲ ਕਾਫੀ ਛੋਟੇ ਸਾਈਜ਼ ਦੀਆਂ ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਉਪਲੱਬਧ ਹਨ ਜੋ ਕਿ ਕੰਨ ਦੇ ਅੰਦਰ ਜਾਂ ਕੰਨ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਲਗਾਈਆਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਨਾਲ ਜੋ ਮਰੀਜ਼ ਮਸ਼ੀਨ ਲਗਾਉਣ ਵਿਚ ਝਿਜਕ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਉਹ ਵੀ ਇਨਾਂ ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਦਾ ਲਾਭ ਲੈ ਸਕਦੇ ਹਨ।